Τεχνητή Νοημοσύνη και η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων
του Ξενοφώντα Απάκη
Τα τελευταία χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη ανατρέπει τη σειρά των πραγμάτων. Εκεί που περιμέναμε πως θα δυσκολευτεί στην τέχνη, στην έμπνευση, στη δημιουργία διαπρέπει. Και αντίστροφα, στα πιο «πεζά» και πρακτικά καθάρισμα, σιδέρωμα, μαγείρεμα ακόμη παλεύει να σταθεί αξιοπρεπώς.
Πίσω όμως από αυτή την τεχνική ανατροπή, συντελείται μια βαθύτερη επανάσταση: η αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων. Από τις πρώτες απολύσεις που έγιναν γιατί το κάνει καλύτερα η AI, μέχρι την επανατοποθέτηση χιλιάδων εργαζομένων σε ρόλους εποπτείας, τελικής έγκρισης ή συνεργασίας με την ΑΙ, το εργασιακό τοπίο αλλάζει με ταχύτητα που δεν προβλέπει κανένα ασφαλιστικό ταμείο.
Η μετατόπιση του ρόλου του ανθρώπου στην εργασία
Για δεκαετίες, η εξειδίκευση ήταν το ζητούμενο. Πιστεύαμε ότι όσο καλύτερα κάνεις κάτι, τόσο πιο ασφαλής είναι η θέση σου. Τώρα όμως, τα εξειδικευμένα καθήκοντα, λογιστική, νομική τεκμηρίωση, παραγγελιοληψία, συγγραφή τεχνικών κειμένω αυτοματοποιούνται. Κι αυτό δεν σημαίνει απλώς αλλαγή εργαλείων. Σημαίνει αλλαγή νοοτροπίας.
Ο εργαζόμενος του αύριο δεν θα πληρώνεται για να κάνει, αλλά για να σκέφτεται, να κρίνει, να συντονίζει και να σχεδιάζει. Θα πρέπει να συνεργάζεται με έξυπνα συστήματα, να τα εκπαιδεύει, να τα βελτιώνει, να επαληθεύει τα αποτελέσματά τους. Η δημιουργικότητα και η ενσυναίσθηση θα είναι πιο πολύτιμες από την ακρίβεια.
Ηθικά και νομικά ερωτήματα: Ποιος φέρει την ευθύνη
Όταν η τεχνητή νοημοσύνη παίρνει αποφάσεις για προσλήψεις, για απολύσεις, για αξιολόγηση προσωπικού ποιος είναι υπόλογος; Ποια εργαλεία έχουν οι εργαζόμενοι για να προστατεύσουν τον εαυτό τους από αλγοριθμική αδικία;
Τα συνδικάτα, οι νομικές ρυθμίσεις και οι εταιρικές πολιτικές οφείλουν να επαναπροσδιοριστούν. Χρειαζόμαστε AI Transparency by Design στις πλατφόρμες και τα συστήματα HR. Χρειαζόμαστε συμμετοχή των εργαζομένων στη διαμόρφωση των νέων κανόνων. Και πάνω απʼ όλα, χρειαζόμαστε ανθρώπους με φωνή μέσα στα νέα οικοσυστήματα.
Εκπαίδευση: όχι σε νέα skills, αλλά σε νέα ταυτότητα
Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι τι δουλειές θα υπάρχουν αλλά ποιοι θα είμαστε μέσα σʼ αυτές. Ο εργαζόμενος δεν είναι μόνο σύνολο δεξιοτήτων. Είναι πρόσωπο με βούληση, εσωτερικό κόσμο και αξίες. Στην MyCyberTeam, δεν βλέπουμε την εργασία ως απλή ανταλλαγή υπηρεσιών. Τη βλέπουμε ως πεδίο σχέσης, ανάπτυξης και κοινής αποστολής.
Γιʼ αυτό και η εκπαίδευση του μέλλοντος δεν πρέπει να περιορίζεται σε τεχνικά upskilling προγράμματα. Πρέπει να ενισχύει την κρίση, την αυτογνωσία, την ηθική σκέψη, την επικοινωνία. Να καλλιεργεί αυτό που ούτε το πιο εξελιγμένο ανδροειδές δεν μπορεί να αναπαράγει: την ανθρωπινότητα.
Το ποτήρι νερό και το δικαίωμα στην ανθρώπινη παρουσία
Όταν το ανδροειδές φέρει το ποτήρι νερό, η ερώτηση δεν θα είναι το έφερε σωστά;. Η ερώτηση θα είναι: Πού είναι οι άνθρωποι;
Σε έναν κόσμο γεμάτο αυτοματισμούς, το νόημα της ανθρώπινης εργασίας είναι να μεταφέρει παρουσία, νόημα και φροντίδα. Αν το ξεχάσουμε αυτό, τότε το ποτήρι νερό μπορεί να το φέρει το ρομπότ, αλλά δεν θα υπάρχει κανείς να το δώσει με καρδιά.
Αν έχεις μια σκέψη ή αντίρρηση, γράψε την στο post στο Facebook